Bạn có biết: một phần cốt lõi của iOS, macOS, watchOS là mã nguồn mở

Có những khi đang dạo trên Internet anh em sẽ nghe người ta gọi macOS là Darwin, lúc download phần mềm cũng có thể có chữ này, đặc biệt anh em chơi Hackintosh thì hẳn là nghe nhiều. Vì sao macOS lại dính tới cái tên lạ lẫm này? Nói ngắn gọn, Darwin là một hệ điều hành UNIX mã nguồn mở do chính Apple ra mắt năm 2000. Nó được làm từ các đoạn mã được Apple phát triển kết hợp với thành quả từ NeXTSTEP, BSD, Mach và nhiều dự án nguồn mở khác. Darwin hình thành nên phần cốt lõi của macOS, iOS, watchOS và cả tvOS nữa và vẫn còn được xài tới tận ngày nay.

Vì sao Darwin tồn tại?

Khi Apple sa thải Steve Jobs vào năm 1985, ông chuyển sang làm việc ở công ty Graphics Group (tách ra từ LucasFilm, sau này trở thành Pixar), đồng thời sáng lập NeXT - doanh nghiệp chuyên làm máy tính thuộc phân khúc cao cấp. Những chiếc máy tính của NeXT với cấu hình cao và hệ điều hành hướng đối tượng NeXTSTEP đã gây được ấn tượng mạnh với các nhà khoa học. Hệ điều hành này tuy đa phần là mã nguồn đóng nhưng vẫn có vài thành phần mở, ví dụ như vài tính năng của nền tảng BSD. NeXTSTEP ra đời năm 1989. Đến phiên bản 4.0, OS này được đổi tên thành OPENSTEP.

Tuy thiết bị của NeXT không bán chạy như kỳ vọng ban đầu của Steve Jobs nhưng chúng có tầm ảnh hưởng lớn. Tim Berners-Lee, cha đẻ của giao thức HTTP, cũng viết ra trình duyệt đầu tiên trên NeXTSTEP đấy. Giao diện của NeXTSTEP​

Năm 1997, Apple mua lại NeXT, và Steve Jobs quay trở lại với công ty mà chính ông đã sáng lập ra nhiều năm trước. Và khi NeXT đã về với đội Apple thì hệ điều hành OPENSTEP cũng vậy. Một phần của OPENSTEP được làm lại để tạo ra những thành phần cơ bản nhất của Darwin. Các hàm lập trình Cocoa, thanh dock hay định dạng file *.app mà chúng ta đang sử dụng trong macOS cũng xuất phát từ NeXTSTEP.

Cùng trong năm 1997, Apple phát triển OPENSTEP thành Rhapsody, năm 1999 thì hãng ra mắt Mac OS X Server 1.0, rồi Mac OS X Public Beta năm 2000 và Mac OS X 10.0 năm 2001. Lần đầu tiên các thành phần mã nguồn mở Darwin được Apple cung cấp dưới dạng mã nguồn mở là vào năm 2000.

Ngày nay bạn vẫn có thể download Darwin ở link này: opensource.apple.com. Phiên bản mới nhất của Darwin tính tới thời điểm mình viết bài này là 16.3.0, nó đang được xài cho macOS 10.12.2 và iOS 10.2.

Vậy là bạn có thể xài macOS miễn phí?

Không, không hẳn.

Darwin được Apple phát hành với giấy phép mã nguồn mở, nhưng các thành phần quan trọng khác tạo nên macOS thì không. Ví dụ, giao diện Aqua (chính là giao diện của macOS mà bạn đang xài) hay các hàm Cocoa API (giúp app hoạt động được với những tính năng của hệ điều hành) đều là mã nguồn đóng, và nếu thiếu hai thành phần này thì chẳng có phần mềm macOS nào có thể chạy được cả. Darwin chỉ là điều kiện cần thôi, còn điều kiện đủ là hàng tá thứ mà Apple không công bố mã nguồn.

Nói cách khác, bạn vẫn có thể download mã nguồn Darwin, bạn vẫn có thể compile nó thành một phần mềm chạy được nhưng sẽ không có app nào có thể hoạt động. Darwin chỉ là cái nền móng của một căn nhà mà thôi, phần tường, sàn, mái và mọi thứ nội thất bên trong đều do Apple nắm quyền sở hữu.

Bạn vẫn có thể trải nghiệm Darwin thông qua PureDarwin, một dự án được phát triển bởi cộng đồng để giúp bạn hình dung ra Darwin sẽ như thế nào. Bạn có thể xem thử nó trong video bên dưới.

Darwin hỗ trợ các loại thiết bị hay vi xử lý nào?

Darwin được thiết kế để hỗ trợ hầu hết các loại vi xử lý phổ biến hiện nay, bao gồm chip x86 64-bit (như CPU Intel của máy Mac) và các chip ARM 32 hoặc 64-bit dùng cho iPhone, iPod, iPad, Apple TV. Một phiên bản chuyển thể của nhân XNU (nằm trong Darwin) có hỗ trợ cho CPU AMD nhưng Apple không chính thức hỗ trợ cho nó. Các bản cũ hơn thì có hỗ trợ cho cả chip PowerPC.

Linh vật đại diện cho Darwin?

Năm 2000, những lập trình viên của Darwin đã chọn con thú mỏ vịt Hexley the Platypus làm linh vật cho hệ điều hành mà họ đang phát triển. Hexley được vẽ theo dạng hoạt hình và người thiết kế ra nó là Jon Hooper. Apple không chọn Hexley làm logo chính thức của Darwin.

Chữ Hexley thực chất là chữ viết sai của Thomas Henry Huxley, một nhà sinh vật học người Anh sống vào thế kỉ thứ 19. Những người làm Darwin tưởng rằng Huxley là một trợ lý của nhà khoa học nổi tiếng Charles Darwin nhưng khi họ nhận ra thì mọi thứ đã quá muộn, thế là giữ luôn chữ Hexley.